Het is nu iets meer dan twee maanden geleden dat mijn autobiografie Liefdeloos is uitgekomen. Het hoofdthema van Liefdeloos is narcisme, dat naar voren komt in de relatie tussen mijn moeder en ik. Het boek gaat echter niet alleen maar over narcisme, maar omvat ook andere thema’s zoals vroeggeboorte, couveusekinderen, HELLP-syndroom en hechtingsproblematiek. Allemaal vanuit mijn eigen ervaring opgeschreven, ik heb dus geen wetenschappelijk of therapieboek geschreven. Ik vond het juist belangrijk om te laten zien hoe ik mijn vroeggeboorte, het gemis van mijn moeder en het gedrag van haar, als kind, puber en later als volwassene heb ervaren en hoe ik er mee omgegaan ben. Voor iedereen verloopt dit proces natuurlijk anders, maar vaak zijn bepaalde gebeurtenissen en handelingen wel heel herkenbaar.
Het boek Liefdeloos heb ik geschreven met de intentie om andere mensen er bewust van proberen te laten worden wat voor een invloed een narcist op de ontwikkeling van een kind heeft of kan hebben, vanaf de geboorte. Dat narcisme bestáát. Dat narcisme zelfs héél veel bestaat, nog meer dan men zich kan voorstellen.
Dit wordt bevestigd door de recente verhalen over machtsmisbruik bij gerenommeerde topmensen en bekende Nederlanders. Ik zal nooit beweren dat deze mensen allemaal narcisten zijn, maar ze vertonen wel narcistische kenmerken.
Het doet mij ontzettend goed om reacties te krijgen nadat mensen mijn biografie Liefdeloos hebben gelezen. Alle lezers zeggen dat ze het zo ontzettend fijn vinden dat er iemand is die deze ervaringen heeft dúrven op te schrijven en dat zij ook iets dergelijks hebben meegemaakt. Dat ze niet de enige zijn die deze strijd voeren, dat ze zelf mogen vragen om hulp en dat dat helemaal niet egoïstisch is.
Recent kreeg ik drie mooie reacties binnen. De eerste kwam van mijn vader, hij is mijn boek nu aan het lezen. Ik vond het altijd heel moeilijk om over hem te schrijven, zeker de eerste hoofdstukken. Het voelt vreemd intiem om over je ouders te schrijven, hoewel ik dat bij mijn moeder geen enkel probleem vond. Wellicht komt dat omdat wij een veel grotere afstand tot elkaar voelen, er is nooit intimiteit tussen mijn moeder en mij geweest. Ik wist echter dat ik dingen ging opschrijven waarmee mijn vader het misschien niet eens zou zijn, of misschien wel boos om zou worden, omdat hij het anders ziet of zag. Hij heeft lang, héél lang niet ingezien hoe mijn moeder was (en is). Vandaag belde hij op, hij was hoofdstuk 11 aan het lezen, op pagina 220. Daar staat een dagboekfragment waarin ik het ontwijkgedrag omschrijf dat typisch is bij narcisten. Een narcist kan niet over zijn problemen praten, mijn moeder kon dat ook niet. Toen we een keer gesprek hadden gepland om met het hele gezin over onze problemen te praten, vluchtte zij naar boven. Zoals ze al vaker had gezegd, vond ze dat zijzelf niks fout had gedaan. Het lag aan ons, de rest van het gezin. Mijn vader, mijn zus Cassie en ik waren degene met een probleem. Wij waren gek, niet zij! Dit vluchtgedrag is zo typisch.
Ik was toen veertien jaar en zag toen al in hoe mijn moeder zich gedroeg en dat dat zeker geen normaal gedrag was. Ik kon het alleen nog niet plaatsen op die leeftijd.
Mijn vader zei vandaag echter: ‘Je hebt helemaal gelijk. Je moeder gedroeg zich inderdaad altijd zo. Ze wou nooit praten, je kon er ook helemaal niet mee praten, maar ik zag het op dat moment helemaal niet. Jij wist dat toen al.’
Voor mij is dit een compliment, omdat het bewijst dat ik inderdaad niet gek was. Toen niet en nu niet. Gek genoeg heb ik behoefte aan dit ‘bewijs’. Blijkbaar ben ik zo geïndoctrineerd dat ik ‘gek’ was, dat deze uitspraak van mijn vader nu jaren later nog steeds iets met mij doet.
Mijn vader is nu 86 jaar en ik ben blij dat ik hem dit nog heb horen zeggen. Dat hij zelf ook inziet dat hij beter af is zonder haar. Hij begrijpt nu ook waarom mijn moeder hem heeft verlaten: hij gaf haar geen voeding meer. Ik ben zo blij dat mijn vader dat inzicht nog heeft gekregen, want hij begreep nooit waarom zijn vrouw bij hem weg was gegaan.
Via mail kreeg ik nog een reactie binnen van een lezeres. Sinds De Limburger een recensie heeft geplaatst in december j.l. hebben we een aantal mails uitgewisseld, een heel fijn contact, dat ik met alle lezers probeer te hebben die mij benaderen. Zij schreef dat ze het boek had gelezen en dat ze heel dankbaar was voor de mooie inzichten die ze door het boek en ons mailcontact heeft gekregen. Ze gaat binnenkort beginnen met o.a. EMDR therapie.
Ze schreef dat ze heel veel herkende in het gedrag van mijn moeder. Ze vertelde echter ook terloops ‘je bent zeker niet hetzelfde als je moeder’. Die laatste zin betekent zo ontzettend veel voor mij. In het boek benoem ik op een gegeven moment ook dat ik bang ben om zo’n zelfde moeder te worden als die van mij. Inmiddels besef ik zelf ook wel dat ik zeker niet zo ben als haar en dat is echt een enorme opluchting.
Net als de bevestiging die mijn vader mij vandaag gaf, dat ik niet gek was, geeft deze terloopse opmerking mij ook zo’n blij gevoel. Nee, ik ben niet zoals mijn moeder, ik ben een ‘normale’ moeder, wat dat ook mag zijn. Zolang ik maar geen narcist ben.
Ik ontving ook een mail van iemand met wie ik regelmatig schrijf over onze ervaringen. Zij heeft net als ik het contact met haar moeder verbroken. Haar kinderen kennen hun oma niet, net als mijn kinderen hun oma niet kennen. Ze vroeg: ‘Vragen jou kinderen ook wel eens naar hun oma?’
Mijn moeder weet dat ik een zoon heb, ze heeft hem immers een paar keer gezien. Mijn zoon herinnert haar zich niet meer, hij was drie jaar toen ik het contact met zijn oma verbrak. Hij vraagt nooit naar haar en heeft geen behoefte om haar te leren kennen. Hij weet dat ze bestaat, ik heb hem zelf over haar verteld. Hij is nu 19 jaar oud en weet van het boek Liefdeloos. Hij is trots op mij, zijn moeder en daar ben ik weer trots op. Hij staat vrij neutraal in mijn verhaal, wat ik persoonlijk erg knap vind. Hij veroordeelt zijn oma niet, hij veroordeelt mij niet. Het is zo gegaan. Ik heb alleen maar bewondering voor zijn visie. Behoefte om het boek te lezen heeft hij niet en ook daar heb ik vrede mee.
Mijn dochter daarentegen vraagt bijna wekelijks naar haar oma. Zij is 9 jaar en ontzettend nieuwsgierig naar het hoe en waarom en wanneer. Het liefst zou ze Liefdeloos al gelijk gaan lezen, maar dat mag ze nog niet. Ik weet echter zeker dat ze het boek vóór haar 18e al gelezen heeft, gewoon omdat ze het verhaal wil weten én begrijpen.
Dus ja, mijn dochter vraagt naar haar oma en ik antwoord altijd heel eerlijk dat ‘mijn moeder vroeger niet zo lief was voor mij’. Dat was genoeg voor haar, maar tegenwoordig wil ze, nieuwsgierig als ze is, natuurlijk steeds meer weten en foto’s kijken (die op een hand te tellen zijn). ‘Wat deed je moeder dan?’ Soms vertel ik haar wel eens iets, bijvoorbeeld als we bezig zijn met haar haren te borstelen. ‘Jij hebt mooie lange haren, die ik je borstel zodat er geen klitten inzitten en die ik dadelijk in een mooie staart of vlecht doe. Ik mocht vroeger geen lange haren, want dat vond mijn moeder te lastig.’ Ze kan zich daar dan best goed een voorstelling van maken, want ze weet dat het soms vervelend is om de klitten uit te kammen, maar ze beseft ook dat dit er gewoon bij hoort. De klitten zijn voor mijn dochter geen reden om de haren dan maar kort te knippen. Ze moet er niet aan denken.
Waarom zou ik liegen over haar oma? Mijn moeder was gewoon niet lief, dan ga ik haar toch niet mooier voorstellen dat ze daadwerkelijk is. Dan zou mijn dochter mij verwijten dat ik lieg en juist dat zou ze niet begrijpen.
Jullie reacties sterken mij in het gevoel dat ik dit boek met een goede reden heb geschreven en gepubliceerd, want ook ik herken veel in jullie verhalen, die vaak zelfs nog schrijnender zijn dan dat van mij. Hoewel ik nog niet de helft heb opgeschreven, toch denk ik soms: pfft… mijn moeder was nog helemaal niet zo erg. Er zijn mensen die nog veel ergere dingen hebben meegemaakt. Het leven is echter geen competitie om welk verhaal erger is. Iedereen heeft zijn eigen verhaal, zijn eigen ervaringen en gaat daar op zijn eigen manier mee om.
Dus: dank jullie wel! Dank je wel voor jullie reacties, ook van degene die ik nu niet noem. Voor mij betekenen jullie reacties ook heel veel. Ook ik vind herkenning in jullie verhalen, ook jullie geven mij nieuwe inzichten. Ik heb alweer zoveel geleerd van jullie sinds mijn boek is uitgekomen.
Ik hoop dat we elkaar nog lang mogen blijven inspireren.
Tot schrijfs…
Wil je ook reageren? Vul dan het contactformulier in of stuur een email naar: info@liefdeloos.com