Meer over narcisme
In mijn boek Liefdeloos is het hoofdthema narcisme, maar wat is narcisme nu eigenlijk en hoe herken je het bij iemand?
Narcisme is een persoonlijkheidsstoornis waarbij iemand zich beter voordoet dan hij of zij daadwerkelijk is. Het komt zowel voor bij mannen als bij vrouwen, maar kan zich anders uiten.
Mannen hebben vooral het idee dat ze recht hebben op macht, aandacht en bewondering van jou en zullen je zo manipuleren en bespelen totdat jij dat ook gelooft. Macho gedrag wordt van mannen gemakkelijker geaccepteerd dan van vrouwen. Hoewel vrouwen ook graag de macht en controle over je houden, manipuleren zij op een subtielere, meer slinkse manier. Ze maken gebruik van je emoties en gebruiken zelfs hun dierbaren om hun zin te krijgen, zelfs hun kinderen.
Iemand met narcisme heeft twee gezichten, maar meestal zie je maar één kant van de narcist. Waar de narcist aan de ene kant heel zelfverzekerd, charmant en autoritair overkomt, schuilt onder de oppervlakte een groot gevoel van onzekerheid en een laag zelfbeeld. Dit gevoel wordt verbloemd door een overdreven uiting van zelfvertrouwen.
Narcistisch gedrag is vooral in het begin van een relatie vaak lastig te herkennen, maar naarmate je langer met een narcist omgaat, zul je merken dat er bepaalde kenmerken naar boven toe komen drijven. Zo heeft een narcist weinig empathisch vermogen, alles draait om hem of haar. Het draait in zijn of haar leven maar om één ding: het eigen geluk, voor zover hij of zij begrijpt wat dat geluk precies inhoudt. De narcist heeft een ideaalbeeld voor ogen en heeft constant bewondering en bevestiging nodig om dat ideaalbeeld in stand te houden. De narcist is geweldig, de rest van de wereld is minderwaardig. Iemand met een narcistische persoonlijkheid heeft vaak de drang om te ‘willen winnen’. Ze moeten altijd beter zijn dan de ander en zijn ze niet beter, dan verklaren ze zichzelf met voor hen logische argumenten wel tot winnaar.
Een narcist is overigens altijd onschuldig. Wat er ook gebeurt, het ligt altijd aan de ander.
Mijn verhaal:
Als kind dacht ik dat mijn moeder normaal was, pas tijdens mijn pubertijd, na ervaringen met moeders van vriendinnen en na gesprekken met een maatschappelijk werkster op school besefte ik dat er ook andere moeders waren, die leuke dingen met hun kinderen deden en belangstellend vroegen hoe de dag was geweest.
Nadat ik op mezelf ging wonen besefte ik gaandeweg dat mijn moeder een of andere psychische stoornis moest hebben, maar ik kon haar gedrag nog niet in een hokje plaatsen. Toen mijn zoon opgroeide begon ik me in de persoonlijkheden van mensen te verdiepen. Zo kwam ik erachter dat mijn moeder waarschijnlijk narcistisch is. Wellicht in combinatie met nog iets anders, maar daar is moeilijk achter te komen, omdat ze zichzelf niet wil laten behandelen. Zij vindt immers dat er niets mis met haar is.
Totdat ik het contact met mijn moeder verbrak verkeerde ik steeds in een tweestrijd met betrekking tot haar gedrag. Ik wou immers zo graag een échte moeder hebben. Iedere dag opnieuw hoopte ik dat ze zich eens als een liefhebbende, ‘normale’ moeder zou gedragen. Naarmate ik ouder werd, schaamde ik me vaak voor haar gedrag. Ik besefte op een bepaald moment ook wel dat ze niet ‘normaal’ was, maar toch vond zij dat mijn beeld van haar niet klopte. Ik was in haar ogen degene niet normaal was, dat dacht ik ook heel lang. Want dat is wat narcisten doen: ze laten je denken dat jij degene bent met een probleem. Mijn probleem bleek echter een reactie op haar te zijn.
Uiteindelijk wil ik met mijn boek Liefdeloos en dit blog de familiespiraal doorbreken. Daarnaast wil ik graag mensen die in een soortgelijke situatie zitten inspireren om uit die spiraal te stappen, hoe hoog de drempel ook is. Wat je ook meegemaakt hebt, hoe erg ook (het kan altijd erger), pak jezelf bij elkaar en verander iets.
Mijn verhaal gaat over narcisme en hoe het is om met een narcist samen te leven, maar voor iedereen die iets te maken heeft met welke vorm van mishandeling dan ook, geldt: je bent de enige die iets kan veranderen, de ander zal het niet doen. Vertrouw op jezelf, je kunt het als je wilt.
Vaak handelt de ander juist uit onzekerheid over zichzelf. Jij kunt sterker zijn dan die ander, zeker als je weet dat die persoon jou nodig heeft om zich beter te voelen. De misbruiker, in mijn geval een narcist, handelt uit onmacht.
De verandering moet uit jezelf komen.
Er zijn verschillende soorten en gradaties van narcisme, op het internet kun je er veel over vinden. Hieronder volgt een korte samenvatting van waar een narcist aan te herkennen is. Daarbij vermeld ik ter verduidelijking wat mijn moeder daarin zo kenmerkte.
- Een narcist gebruikt andere mensen voor zijn of haar eigen doel en heeft geen oog voor andermans gevoelens en behoeften. Alleen zijn of haar wensen zijn belangrijk. (Mijn moeder had er plezier in als ik (en mijn zus) er niet leuk uitzagen, we mochten vooral niet te meisjesachtig ogen.)
- Narcisten zijn arrogant, ze vergroten hun eigenwaarde door anderen te kleineren, manipuleren, vernederen, liegen en bedriegen. (Ik kon nooit iets goed doen in de ogen van mijn moeder en dat liet ze me voortdurend weten, ze zei vaak dat ik dom was.)
- Iemand met narcisme gunt een ander geen waardering of erkenning en is vaak jaloers als de ander wordt bewonderd. De narcist zal reageren met minachting. (Toen ik werd afgewezen voor de kunstacademie had ze de grootste lol. Gelukkig, mijn tekenkunst was dus niet beter dan haar tekentalent.)
- Een narcist vindt zichzelf perfect, de rest van de wereld deugt niet. (In haar ogen was ik degene die niet normaal was en het lag al helemaal niet aan haar.)
- Een narcistisch persoon is overtuigd van zichzelf en voelt geen schaamte over zijn of haar handelingen, hij of zij bedoelt het immers goed. (Mijn moeder vertelde echt zonder enige schaamte tegen mensen die mijn zus kenden dat ze geen kinderen had, terwijl ik op dat moment wel nog contact met haar had! He? Huh?)
- Een narcist vindt dat hij of zij recht heeft op een speciale behandeling en speciale gunsten. Gun je de narcist deze speciale behandeling niet, dan vindt hij of zij dat onrechtvaardig en bestempelt je als een lastig persoon. (Mijn moeder had meer recht op nieuwe kleren dan mijn zus en ik. Wij hoefden er niet leuk uit te zien.)
- Een narcistisch persoon ziet de ander als een verlengstuk van zichzelf. De ander is uitsluitend in zijn of haar leven om aan een bepaalde behoefte te voldoen: het voeden van eigenwaarde en superioriteit door eindeloze bewondering. Toon je geen bewondering meer, dan ben je nutteloos voor de narcist en dankt hij of zij je zonder pardon af. (Toen ik mijn moeder begon te behandelen zoals zij mij behandelde, werd ik voor haar al snel minder interessant. Het lag natuurlijk wel aan mij dat het contact op een gegeven moment verwaterde, hoewel ik altijd degene was die haar belde.)
Een narcist heeft een gebrek aan zelfkennis, al zal die persoon zelf het hier niet mee eens zijn. Zelfinzicht is echter nodig om te kunnen veranderen en omdat een narcist meestal vindt dat er niets met hem of haar aan de hand is, zal hij of zij zelden in therapie gaan. Doordat ze gevoelloos zijn, gedragen ze zich ook liefdeloos naar de ander. Ze beseffen ergens wel dat hun gedrag niet goed is, maar weten de ander zo te manipuleren dat die denkt dat het probleem aan hem ligt. Dat de ander diep ongelukkig is interesseert de narcist helemaal niets, dat ligt immers niet aan de narcist, het is een probleem van die ander. Mensen met een narcistische persoonlijkheid vinden het dan ook niet nodig om zelf iets te veranderen.
Herken je jezelf of delen uit mijn verhaal en wil je reageren? Vul het contactformulier op deze website in of stuur een mail naar: info@liefdeloos.com.